در ميان كساني كه خاطراتي از امام دارند، آيت‌الله علي‌اكبر مسعودي خميني ويژگي‌هايي دارد. وي به دليل همشهري بودن با امام خاطرات فراواني را از دوران زندگي امام در خمين و برخي اطرافيان و وابستگان ايشان نقل مي‌كند كه نقش بسزايي در شناخت ابعاد مختلف معمار بزرگ انقلاب دارد.

كتاب خاطرات او توسط مركز اسناد انقلاب اسلامي در پاييز 1381 منتشر شده و بخشي كه مي‌خوانيد شامل يادمانده‌هاي مسعودي خميني از ورود امام به ميهن تا پيروزي انقلاب اسلامي است.

استقرار امام در مدرسه رفاه

بعد از اين كه حضرت امام سخنراني تاريخي خود را در بهشت زهرا به پايان بردند، صحبت بر سر اقامت ايشان در تهران بود.

قبل از اين كه ايشان در مدرسه رفاه مستقر شوند، با آقاي پسنديده در مورد منزل مناسبي كه امام در آن اسكان يابند، صحبت و تبادل نظر كرديم.

اينجا بود كه آقاي پسنديده در كمال تعجب ابراز كرد كه حضرت امام فرموده‌اند‌ براي من در تهران جايي در نظر نگيريد. حتي به آقاي پسنديده هم گفته بودند كه شما در اين خصوص دخالت نكن.

بعدا معلوم شد كه ايشان به برخي افراد سپرده‌اند كه برايشان در جايي در تهران مسكن متوسطي تهيه كنند. نظرشان اين بود كه نه در شمال شهر باشد و نه جنوب.

نه در كنار طاغوتيان و متمولين باشد و نه محرومين سطح پايين. طبيعي بود كه اگر كار به آقاي پسنديده واگذار مي‌شد، بعيد نبود كه آقاي پسنديده، در شمال شهر و شميرانات، ويلاي مجللي تهيه مي‌كرد و امام را به آنجا مي‌برد.

متقابلا استقرار ايشان در پايين شهر نيز خالي از مساله و اشكال نبود لذا به حكم «خير الامور اوسطها» مايل بودند كه در خانه متوسطي زندگي كنند.

سوال اينجاست كه با اين همه چرا مدرسه رفاه براي امام در نظر گرفته شد؟ به نظر من، حضرت امام اين نكته را لحاظ كردند كه اگر به منزلي كه منتسب به كسي است، تشريف بياورند، بعيد نيست امكان سوءاستفاده براي صاحبخانه فراهم شود.

ايشان روي اين جهت ترجيح دادند در جايي كه متعلق به فرد خاصي نيست، اقامت كنند؛ ضمن اين كه در ملاقات‌ها و رفت‌وآمدها نيز مزاحمت براي كسي فراهم نشود.

بنده بعد از اتمام مراسم بهشت زهرا به مدرسه رفاه رفتم و در اولين فرصت هم براي انجام كارها به قم مراجعت كردم. آقاي پسنديده هم به قم بازگشتند و در مورد اين كه چه كارهايي را بايد در قم انجام داد، مذاكره كرديم.

دو سه روز بعد از آن، مجددا به تهران رفتم. وقتي خدمت امام رسيدم، مشاهده كردم كه آقاي فلسفي و تني چند از بزرگان خدمت امام هستند.

حضرت امام متوجه ورود من شدند. ايشان كاملا در اين گونه جلسات متوجه ورود و خروج افراد بودند و مقيد بودند كه اگر جلسه حالت خصوصي دارد، فرد غريبه وارد نشود و سوءاستفاده نكند.

در آن جلسه در خدمت امام، برادرزاده ايشان، پسر آقا نورالدين را نزد امام آوردند. امام تا او را ديدند، در آغوش گرفتند و بوسيدند و دست به پشتش زدند و چند بار ماشاءالله گفتند.

برادرزاده امام به قدري از ديدن امام خوشحال بود كه حد نداشت. حتي يك ربع ايستاده بود و جمال نوراني امام را تماشا مي‌كرد.

يكي دو روز بعد از اين كه بنده در تهران در خدمت امام بودم، حضرت امام به من فرمودند: «شما برگرد قم.» گفتم: «كاري هست؟» فرمود: «آقاي صانعي اينجا باشد و شما هم قم باش و مسائل آنجا را در نظر داشته باش.»

نمي‌دانم آيا واقعا حضور بنده در قم لازم بود، يا اين كه مي‌خواستند به نوعي مرا دنبال نخود سياه بفرستند! كه البته با توجه به اين كه با حضرت امام آشنا و براي ايشان مفيد بوديم، اين احتمال دوم قوي به نظر نمي‌رسد.

مدرسه رفاه كه توسط آقايان مطهري، هاشمي رفسنجاني و بهشتي اداره مي‌شد، سرشار از خاطرات گوناگون در مورد انقلاب و امام بود. يك روز به خاطر دارم آقاي خلخالي در حالي كه كيسه‌اي در دست داشت، وارد شد. به آقا گفت: «اين وجه (ظاهرا پانصد هزار تومان بود) سهم امام است.»

امام فرمود: «بگذار آن گوشه!» بعد به آقاي صانعي دستور دادند كه وجه مزبور را به حساب شماره فلان كه مربوط به فقرا بود، واريز كنند. اين اولين پولي بود كه در آن مقطع براي حضرت امام آوردند.

ملاقات امام با پرسنل نيروي هوايي كه در نوزدهم بهمن 57 رخ داد، اتفاق جالب توجهي بود كه تاريخ به ثبت آن مبادرت كرد.

آنچه از اين ديدار در خاطر من باقي مانده است، اين است كه امام (ره) به حالت سرپا براي پرسنل نيروي هوايي دست تكان داده، ابراز احساسات كردند. در اين حال ايشان خسته و تشنه شدند.

يك ليوان آب ميوه به ايشان تعارف شد كه امام از نوشيدن آن اجتناب كردند. شايد رعايت مسائل امنيتي را كردند.

شايد چون در مقابل ديد بودند، ‌ترجيح دادند كه اين كار را نكنند. اين بود كه با همان لب تشنه و خشك، به كارشان ادامه دادند. آن روز براي ايشان روز خسته‌كننده‌اي بود.

در قياس با ديگر انقلاب‌هاي جهان، انقلاب ما بسيار زود به پيروزي رسيد.

بتازگي در كشور ايرلند شمالي تحولاتي رخ داده و شايد 25 سال ديگر هم تلاش كنند و باز هم به آن پيروزي نهايي نرسند.

انقلاب ما وضعيتش طوري بود كه از 15 خرداد 42 تا سال 57 تمام كارهايش انجام شد.

در سال 42 مردم هنوز به آن درجه از آمادگي نرسيده بودند كه مردانه وارد ميدان شوند.

انگار در نوعي بيهوشي به سر مي‌بردند و لازم بود نخست تلنگرهاي محكمي به آنان وارد شود و بعد از اين كه بيدار شدند و سرپا ايستادند، بتوان حرف‌هاي ديگر را با آنان در ميان نهاد.

راهپيمايي‌ها، سخنراني‌ها و جلسات افشاگرانه كه به تبعيد و حبس بزرگاني همچون حضرت امام انجاميد، جاده‌صاف‌كن انقلاب بود حتي در آن مقطع عده زيادي از علماي قم و نجف و ديگر بلاد نسبت به نهضت امام خوش‌بين نبوده‌اند و برخي از آنها در اين مسير سنگ‌اندازي‌هايي هم مي‌كردند.

البته گفتني است كه قاطع‌ترين فرد در اين ميان و در اين ميدان، حضرت امام بود و بس! سايرين حتي تا اين اواخر مشكوك و مردد بودند و گاه عنوان مي‌كردند كه بهتر است صحبت‌ها در محدوده ايران خلاصه شود و كاري با آمريكا نداشته باشيد.

به هر تقدير از 15 خرداد 42 به بعد، حضرت امام از هر فرصتي براي بيدار كردن ملت ايران استفاده كردند. البته فقط تنها امام بود كه به پيروزي اعتماد و اطمينان داشت و بقيه مردم دو دل بودند.

تصور ما از پيروزي اين بود كه شاه نهايتا تسليم خواست ملت مي‌شود و از سخنراني‌ها ممانعت نمي‌كند و مانند آن! اما اين كه حكومت را به امام واگذار كند و برود، ابدا در تخيل ما نمي‌گنجيد.

امام در مقام طرح مسائل با مردم به گونه‌اي برخورد كرد كه توده ملت احساس كردند كه امام حرف دل آنان را مي‌زند و نه حرف خود را.

حتي وقتي امام دم از اسلام مي‌زد، بيشتر اسلامي كه در وجود خود مردم وجود داشت، براي آنان تداعي مي‌شد و نه چيزي كه امام بخواهد به خود نسبت دهد.

مردم خود به اين امر واقف شدند كه شاه درصدد به تاراج بردن سرمايه‌هاي آنان است و منظور از سرمايه تنها ذخاير مادي يك كشور اعم از نفت و گاز نيست؛ بلكه حتي خزائن معنوي مردم در معرض يغما بود.

مردم براي صيانت از اسلام خودشان، اسلامي كه در وجودشان به هر حال وجود داشت و سوسو مي‌زد، آستين همت را بالا زدند.

امام حتي در نجف اشرف به رغم اين كه گمان مي‌رفت ‌به بوته اجمال سپرده خواهد شد، چنان در ابعاد علمي و نوع مشي و منش شخصيتي خوش درخشيد كه علماي سابقه‌دار نجف بزودي ايشان را به رسميت شناختند و در ميان خود پذيرفتند.

سكاندار انقلاب مردم را به درون خود بازگرداند و آنان را متوجه سرمايه‌هاي خود كرد؛ به نحوي كه بعد از واقعه 17 شهريور ديگر نيازي به شارژ كردن مردم نبود و خود ملت به صورت خودجوش حركت انقلاب را به پيش مي‌بردند.

حتي امام يك بار فرمود: «حتي اگر خميني هم برگردد، اين مردم برنمي‌گردند و راه را تا به آخر ادامه مي‌دهند.» اين مطلب را بارها گفته‌ام كه در روز بيست‌ويكم بهمن ماه 1357، در مدرسه رفاه تهران در خدمت امام بوديم، كسي نزد امام آمد و خبر آورد كه پادگان‌ها بطور كلي به تسخير انقلاب درآمد.

امام فرمود: «چه زود اينها از دور خارج شدند» انگار خود امام هم انتظار داشتند كه هفت‌هشت‌سال ديگر بايد صرف شود تا نهضت به ثمر بنشيند.

اينك كه به حوادث آن عصر و دوره مي‌نگريم، مي‌توانيم اينگونه تحليل كنيم كه جرقه‌هايي همچون فوت آيت‌الله سيدمصطفي خميني و 17 شهريور و مانند آن چنان انقلاب را تقويت كرد كه باعث شد آتش انقلاب شعله‌ور گردد و ديگر به اين راحتي فتور و سستي نپذيرد.

ريزش مو مشكل اجتناب‌ناپذيري است كه گاهي تا كچلتان نكرده دست از سرتان بر نمي‌دارد.

اين مشكل در مردان شايع‌تر از زنان است، به شكلي كه 90درصد از مردان درجاتی از ریزش مو را دارند كه می‌تواند تحت تاثیر عوامل ژنتیكی یا هورمونی باشد.

البته هر ريزش مويي نگران‌كننده نيست، چرا كه هر فرد در طول روز بین 50 تا 100 تار موی خود را از دست می‌دهد. این تعداد موهای مرده‌ای هستند كه می‌ریزند و جای خود را به موهای جدید می‌دهند.

به طور كلی تا زمانی كه 25 درصد از تراكم موها كم نشود، فرد شكایتی از كم شدن موها ندارد اما ريزش مو وقتي دردسرساز مي‌شود كه از حالت طبیعی فراتر ‌رود و تعداد موهای ریخته بیشتر از موهای تازه روییده ‌شود.

در این صورت فرد كم‌كم بخشی از موهای خود را از دست می‌دهد. در این حالت، ریزش مو گاهی به حدی شدید مي‌شود كه فرد دچار طاسی ‌شده و امكان رویش مجدد موها از بين مي‌رود.

دكتر داریوش دائر عضو انجمن متخصصان پوست و موي ایران با بيان اين‌كه 90 درصد از مردان درجاتی از ریزش مو دارند، به «جام‌جم» مي‌گويد: دلایل ریزش مو متنوع و متفاوت هستند، اما عمده‌ترین دلیل ریزش مو در خانم‌ها و آقایان ریزش هورمونی و آندروژنیك است كه به شكل طاسی خود را نشان می‌دهد.

او به ريزش مو به شكل گذرا اشاره و اظهار مي‌كند:در برخی موارد بر اثر استرس‌های شدید ممكن است افراد دچار ريزش موي شديد، اما گذرا شوند.

عضو انجمن متخصصان پوست و موي ایران مي‌گويد: هر عاملي كه باعث ايجاد استرس و اضطراب شديد شود، مانند اخبار ناگوار، سیل و جنگ، خونریزی، بارداری؛ شیردهی، جراحی، سوختگی و ... مي‌تواند فرد را دچار ريزش موي موقتي كند.

به گفته دكتر دائر، نوع دیگر ریزش مو بر اثر كمبود مواد مغذی، رژیم‌های نادرست، گیاهخواری صرف یا خوردن برخی داروها بروز می‌كند.

چه بايد كرد؟

در افرادی كه ریزش مو در آنها كامل باشد، می‌توان كاشت مو انجام داد، اما در مواردی كه كمتر از 50درصد از موها ریخته‌شده با روش‌های غیر جراحی و روش‌های دارویی می‌توان ریزش مو را درمان كرد.

عضو انجمن متخصصان پوست و موي ایران مي‌گويد: در برخی موارد ممكن است در سنین جوانی ریزش مو زیاد یا تدریجی باشد، اما در نهایت بیمار به دلیل از دست دادن بخش عمده‌ای از موهای خود مجبور به كاشت مو می‌شود.

به گفته دكتر دائر، برای كاشت مو از قسمت پس سر استفاده می‌شود، بنابراین هرچقدر این قسمت پر پشت‌تر باشد كاشت مو موفق‌تر است. از این رو بیمارانی كه قصد كاشت مو دارند بهتر است قبل از گسترش طاسی به این كار اقدام كنند.

كاشت مو روشي علمي براي ترميم موهاي ريخته شده است. تاكنون دو روش عمده در كاشت مورد توجه و استفاده بوده است؛ یكی روش برداشت نواری است كه نواری از قسمت مودار پس سر برداشته می‌شود و پوست به همراه موهای آن زیر میكروسكوپ ریزریز شده و به واحدهای تشكیل دهنده مو تقسیم می‌شود و به صورت مرتب در سوراخ‌هایی كه جلوی سر ایجاد می‌شود كاشته خواهد شد.

در روش دوم نيز هر تار مو از پس سر خارج و بعد از تنظیم در جلوی سر كاشته می‌شود.

عضو انجمن پوست و مو در خصوص روش‌هاي جديد كاشت مو مي‌گويد: در روشي جدید كه به نام SAFER (روش كم تهاجم پيوند مو) معروف است ، در واقع با دستگاه PUNCH موهای زنده و قابل رشد به صورت اتوماتیك از قسمت پس سر برداشته می‌شود.

به گفته وي این دستگاه بدون سوراخ كردن پوست، دو تا سه میلی‌متر در پوست فرو می‌رود و ریشه و ساقه مو را برداشته و با فشار منفی به مخزن جمع‌آوري ویژه‌ای آنها را می‌كشد.

موهای برداشته شده جمع‌آوری شده و پس از تنظیم برای هر منطقه توسط ابزار مخصوص در جلوی سر كاشته می‌شود.

دكتر دائر با اشاره به اين‌كه 95درصد از موهای برداشته شده قابل استفاده است و موها پس از كاشت، حجم مناسبی دارند، ادامه مي‌دهد: بعد از گذشت 7 تا10 روز از برداشت و كاشت، پس سر ترمیم می‌شود. جای برداشت به شكل سوراخ یا برش جراحی نيست و چون عمق نفوذ دستگاه كم است نمای طبیعی سر حفظ می‌شود.

به گفته وي، موها نیز پس از اتمام كار شروع به رشد می‌كنند. این رشد 30 تا 40 روز ادامه دارد و پس از آن به طور موقت وارد فاز ریزش می‌شود كه شش تا 9 ماه به طول می‌انجامد، اما در ماه سوم پس از كاشت، مجددا موها رشد می‌كنند و هر ماه 10درصد به تراكم موها افزوده می‌شود كه بعد از 9 تا 12 ماه تراكم كامل خواهد شد.

با اين تفاسير کساني که از ريزش شديد مو‌ها و به تبع آن طاس شدن رنج مي‌برند بهتر است قبل از آن که کچلي به پس سرشان برسد ، براي کاشت مو اقدام کنند.

او پيش از اين، سه فيلم كوتاه داستاني ساخته كه در فستيوال‌هاي خارجي نيز شركت داشته و همچنين سه فيلم مستند كوتاه و دو تله‌فيلم 90 دقيقه‌اي كه از شبكه‌هاي يك و 2 سيما پخش شده است.

نخستين ساخته بلند داستاني او با  عنوان «ميگرن» در جشنواره سي‌ام فيلم فجر با نظرات و بازخوردهاي متفاوتي روبه‌رو شد. عده‌اي فيلم را بشدت دوست داشتند و گروهي ديگر از فيلم ناراضي بودند.

درباره كم و كيف اين فيلم با شجاعي‌فرد گپ كوتاهي زده‌ايم.

ايده اوليه «ميگرن» چگونه به ذهنتان رسيد و نخستين‌بار چه زماني آن را نوشتيد؟

ببينيد، «ميگرن» (Migraine) در ترجمه لغوي به سردرد و سرسام گفته مي‌شود و در جاهايي هم با املاي Migraint، به جاي مهاجر به كار برده مي‌شود. نام فيلم من به معناي رساندن شخصيت‌ها به دردسرهايي بود كه ممكن است موجب سردردهاي ميگرني شوند يا سرسام‌هايي كه مي‌توانستند شخصيت‌هاي قصه مرا پيش ببرند. فكر مي‌كنم اسم مناسبي براي فيلمي با اين شخصيت‌ها بود.

آن روزها كه مردم مسابقه شهادت گذاشته بودند، او خيلي كوچك بود. او از انقلاب همين را مي‌فهميد كه هر روز حتي شب‌ها صداي گلوله و چرخ‌هاي تانك مي‌آيد و اوضاع كه خيلي وخيم بود، مدرسه‌ها تق و لق مي‌شد؛ هنوز خوشحالي روزهاي تعطيل زير دندانش است، اما فرخنده حالا افسوس مي‌خورد افسوس اين‌كه چرا آن روزها آنقدر كوچك بود، چرا صدايش آنقدر زير و باريك بود كه وقتي روي پشت‌بام فرياد مي‌كشيد صدايش در صداها محو مي‌شد.

حسرت بچگي آن روزها، 33 سال است كه به دلش مانده، او دلش مي‌خواست آن روزها آنقدر بزرگ بود كه مجبور نبود يواشكي تا سر كوچه بيايد و ميدان ژاله را دزدكي بپايد.

اصلا دلش مي‌خواست مي‌رفت لاي جمعيت، در خانه را آرام مي‌بست و بدون اين‌كه كسي بگويد بچه كله‌ات را بدزد، گاردي‌ها را از نزديك مي‌ديد و كسي اگر كمكي مي‌خواست دستش را مي‌گرفت. فرخنده هنوزهم درهمان خانه ميدان ژاله زندگي مي‌كند.

او هنوز هم اگر سرش را از خانه بيرون بياورد، ميدان را مي‌بيند، اما حالا نه تانكي مي‌بيند نه ژاندارمي. حالا به زحمت مي‌شود تابلوي مسي نصب شده در شرق ميدان را ـ كه در آن، گارد شاه تظاهرات‌كنندگان روز 17 شهريور را با اسلحه نشانه گرفته‌اند ـ از خانه فرخنده ديد.

انبوه اتوبوس‌ها و ماشين‌ها و موتورسيكلت‌هاي پر صدا كه عصرها در ميدان شهدا (ژاله) به هم گره مي‌خورند، رنگ اين تابلو را پرانده‌اند، اما دختر كوچك 33 سال قبل، خوشحال است كه تاريخ آن روزها حتي در پس زنگار دود بنزين و گازوئيل ماشين‌ها هنوز جاي خودش را دارد.

قديمي‌هاي خيابان انقلاب و آزادي يا از اين خيابان رفته‌اند يا از اين دنيا، آنها هم كه مانده‌اند يا خيلي جوانند و سن‌شان به انقلاب نمي‌خورد يا مهاجرت كرده‌هاي شهرستاني‌اند كه اگر خاطره‌اي هم از آن روزها دارند، مربوطه به شهر و ديار خودشان است.

اما پيرمرد گوژپشت خيابان انقلاب ضبط صوتي پر از نوار كاست است؛ راوي‌اي با صدا و دست‌هاي لرزان كه حرارت روزنامه‌هاي آرشيوي‌اش كم از حرف‌هاي پرحرارتش ندارد.

كاغذها بزردي مي‌زنند و گوشه‌هايشان با گذشت زمان دندانه دندانه شده‌اند. روزنامه‌هاي پيرمرد شماره‌هاي روزهاي 9 تا 23 بهمن 57 اند كه مثل يك گنج مراقبشان است.

9 بهمن آن سال بختيار گفت كه فرودگاه براي ورود امام باز است، روزنامه اطلاعات هم آن را تيتر كرد و حالا پيرمرد آن قوز كمرش را صاف مي‌كند و حرف‌هاي بختيار را دوباره تكرار مي‌كند.

فرداي آن روز «اطلاعات» برنامه‌هاي گسترده براي ورود امام را تيتر كرد و پيرمرد يادش هست كه آن روز غرب و جنوب تهران در شعله‌هاي آتش مي‌سوخت.

11 بهمن ديدار با امام در تهران، امام آمد؛ دوازدهم بهمن بود، دو روز بعد اعضاي شوراي انقلاب تعيين شدند؛ پيرمرد تندتند روزنامه‌هاي آرشيوي اش را ورق مي‌زند و مي‌خواند.

پانزدهم آن ماه بود كه روزنامه‌ها از قول بختيار نوشتند كه اگر نخست‌وزير امام وارد عمل شود، توقيف خواهد شد؛ پيرمرد خوب يادش مانده كه آن روز بختيار گفت جواب كوكتل‌مولوتف را با كوكتل‌مولوتف خواهند داد.

روزنامه‌ها ورق مي‌خورد: بازرگان نخست‌وزير حكومت انقلابي. پسرش 17 بهمن 57 به دنيا آمد، همان روزها كه فانتوم‌ها و هلي‌كوپترها از اول صبح در آسمان چرخ مي‌خورند، همان روز كه روزنامه‌ها حكايت پشتيباني عظيم مردم از بازرگان تظاهرات در دفاع از او را نوشتند، همان روز كه دولت انقلابي اعلام كرد وزارتخانه‌ها را توسط كارمندان به دست خواهد گرفت.

پيرمرد 19 بهمن را هيچ وقت فراموش نمي‌كند، آن روز كه قند توي دل مخالفان رژيم شاه آب مي‌كردند؛ همان روز كه حرف محاكمه شاه در دادگستري سر زبان‌ها افتاد.

نوار كاست پيرمرد كه در حنجره‌اش جا خوش كرده با سرفه‌هاي خشكش به هم مي‌پيچد، او بيشتر از اين نمي‌تواند حرف بزند، اما روزنامه‌هاي آرشيوي او خودشان حرف مي‌زنند: نبردهاي خونين ميان واحدهاي مسلح در تهران، آيت‌الله طالقاني: به سرباز خانه‌ها برگرديد، افراد نيروي هوايي در خيابان‌ها، پشت‌بام‌ها و كوچه‌ها سنگر گرفته‌اند، امام: اعلاميه حكومت نظامي خدعه و خلاف شرع است به آن اعتنا نكنيد، رژيم متلاشي شد.

قبل از اين‌كه روزنامه‌ها متلاشي شدن رژيم شاه را تيتر كنند، زن جوان خيابان ايران نزديك‌تر از هر كسي به وقايع، ماجرا‌ها را در ذهنش ضبط مي‌كرد.

او در مدرسه رفاه ديده بود كه نصيري، رييس ساواك چطور خوار شده بود.

زن، مدرسه رفاه و علوي را يادش مي‌آيد كه به هم راه داده شده بودند تا امام راحت‌تر بين اين دو مكان رفت و آمد كند.

او روضه‌خواني‌هاي شب‌هاي ماه رمضان در منطقه آبسردار را يادش مي‌آيد كه قرار بود بعد از منبر هياهويي نشود و مردم آرام به خانه‌هايشان بروند، ولي يكباره خروشي راه افتاد و مردمي كه روي آسفالت نشسته بودند، شعارزنان به سمت ميدان ژاله رفتند، ولي رگبار گلوله، سيل جمعيت را پس زد.

آن موقع او زخم چند هموطن را بسته بود و قطره آبي در گلويشان چكانده بود. زن فكر مي‌كند اگر چه هياهوهاي خيابان ايران و بهارستان و ميدان ژاله و فخرآباد و خورشيد تمام شده، اما دعاي آن زخمي‌هاي التيام يافته از پس سال‌ها هنوز در بحران‌هاي زندگي به دادش مي‌رسند.